Cách dịch tiếng Nhật sang tiếng Việt – Kỳ 14 – Kỹ năng dịch thô phần 8

Dịch tiếng Nhật sang tiếng Việt là một công việc yêu cầu dịch giả phải linh hoạt trong khả năng diễn giải của mình. Việc dịch thô như một bước khởi đầu để đem lại một bản dịch hay đúng với ý văn bản gốc. Công đoạn dịch thô đòi hỏi dịch giả phải tinh tế và chọn lọc để bước dịch tiếp theo được tiến hành một cách thuận lợi.

Khi dịch tiếng Nhật sang tiếng Việt, sẽ có những kỹ năng mà khi dịch chúng ta cần để ý, như kỹ năng dịch nghĩa sao cho phù hợp ở Kỳ 13: Kỹ năng dịch thô phần 7 .

Trong văn bản tiếng Nhật, chúng ta thường hay gặp các câu chủ động, bị động mà nếu không bắt được chủ thể đang được nhấn mạnh ở đây là gì, rất có thể khiến người dịch lúng túng khi xử lý. Trong tiếng Nhật sẽ có những câu sử dụng tha động từ và tự động từ với nhiều cách diễn đạt động từ ở các thể khác nhau. Vậy lúc này chúng ta phải làm như thế nào.

15. Cách dịch khi chủ ngữ là sự vật/ sự việc:

Trong các văn bản tiếng Nhật, đôi khi chủ ngữ không phải là người mà cũng có thể sự vật, sự việc, và dĩ nhiên các động từ đi kèm với chủ thể này cũng sẽ được chia sao cho khớp với hoàn cảnh.

Khi dịch tiếng Nhật sang tiếng Việt, sẽ có những câu để nhấn mạnh sự vật hoặc sự việc thì các chủ thể này được đưa lên làm chủ ngữ. Khi gặp những câu như thế, chúng ta cần chú ý đến động từ.

Cơ bản sẽ được chia ra 2 trường hợp như sau:

Trường hợp 1: Nếu động từ trong câu là tự động từ (là động từ không có tân ngữ trực tiếp đi kèm theo). Có nhiều sự vật/sự việc trong tiếng Nhật được coi là tự mình diễn ra, không có sự tác động của bất kỳ đối tượng nào khác.

Nếu câu dịch của chúng ta rơi vào công thức sau:

Đối với trường hợp này, chúng ta có thể dễ dàng dịch theo bản gốc, sắp xếp câu chữ sao cho thuận là được.

Ví dụ 1:

悪夢があったので2時に起きました。

• Vì gặp ác mộng nên tôi đã thức dậy vào lúc 2 giờ sáng.

Trường hợp 2: Nếu động từ trong câu là tha động từ, thì cấu trúc cơ bản như sau:

Diễn giải một chút, tha động từ trong tiếng Nhật là động từ bắt buộc phải có tân ngữ đi kèm. Tân ngữ của tha động từ khi dịch tiếng Nhật sang tiếng Việt thường là người hoặc vật, là đối tượng hướng đến đối tượng (S – chủ ngữ). Khi gặp những câu có động từ là tha động từ, chúng ta sẽ cần phải diễn đạt lại và bổ sung thêm từ vào để câu dịch được tự nhiên.

Ví dụ 2:

私たちは結婚日を決めました。

• • • • • Chúng tôi đã quyết định ngày kết hôn.

Ví dụ 3:

This book was given by my mom.

• • • • • Cuốn sách này được tặng bởi mẹ tôi.
        • Mẹ đã tặng cuốn sách này cho tôi.

Hai câu dịch trên đều đúng. Nhưng khi dịch, đối với những câu sử dụng tha động từ, chúng ta có thể linh hoạt thay đổi vị trí giữa chủ ngữ và vị ngữ để câu dịch trở nên mềm, hay hơn, và quan trọng là vẫn giữ đúng ý nghĩa.

Tự động từ và tha động từ được sử dụng rất nhiều trong văn bản nên việc nhầm lẫn khi dịch là điều không thể nào tránh khỏi. Việc phân biệt được tự và tha động từ cũng không hề khó khi chúng ta đã xác định được chủ ngữ và tân ngữ.

• Phân loại tự động từ và tha động từ

Có 3 loại tự động từ và tha động từ

• Hoàn toàn là tự động từ (luôn sử dụng dưới dạng tự động từ)

Ví dụ: 行く (đi)、働く (làm việc)、座る (すわる: ngồi)、死ぬ (しぬ): chết、泣く (なく): khóc 　v.v

• Hoàn toàn là tha động từ (luôn sử dụng dưới dạng tha động từ)

Ví dụ: 飲む (uống)、食べる (ăn)、読む (よむ: đọc)、あげる: cho, tặng、買う (かう): mua 　v.v

• Cặp đôi tự- tha động từ (động từ có cả 2 dạng)

Ví dụ: vỡ　「割れる」 – làm vỡ「割る」, ngủ 「寝る」- ru ngủ「寝かす」, tuột 「脱げる」– tháo「脱ぐ」, v.v…

• Đôi khi các cặp tự- tha động từ sẽ mang nghĩa khác nhau như 助かる là sống sót, thoát khỏi nguy hiểm, v.v…; còn 助けるlà cứu ai đó, nên chúng ta cần phải xác định đó là tự động từ hay tha động từ để dịch đúng, tránh sai sót. Để giải quyết được vấn đề này, thì trước khi dịch tiếng Nhật sang tiếng Việt chúng ta cũng cần nên tra cứu nếu thấy động từ ở dạng khác.

Nhìn chung, để có thể dịch đúng ý nghĩa của câu thì dịch giả cần phải có kiến thức về từ vựng và sử dụng một cách linh hoạt để có một bản dịch hay và đúng nghĩa. Dịch tiếng Nhật sang tiếng Việt là một công việc khó khăn, nhưng nếu nắm bắt được những kỹ năng cần thiết cùng với sự siêng năng, cẩn thận, tinh thần học hỏi, chăm chỉ thực hành, chúng ta có thể cải thiện chính mình và hướng đến mục tiêu dịch được những bài dịch hay, có chất lượng.

Green Sun Linguist Team
(Còn tiếp)

Xem thêm:

Kỳ 13: Kỹ năng dịch thô phần 7

Kỳ 15: Kỹ năng dịch thô phần 9