Kỹ thuật dịch Nhật - Việt
Cách dịch tiếng Nhật sang tiếng Việt – Kỳ 19 – Kỹ năng dịch tinh- Phần 4
Khi dịch tiếng Nhật sang tiếng Việt, người dịch cần phải làm rõ những thông tin mà văn bản gốc đang muốn nói đến. Nếu như dịch thô là bước dịch đúng từ, đúng ngữ pháp, sắp xếp trật tự câu sao cho hợp lý thì đến dịch tinh, người dịch ngoài đảm bảo các tiêu chí trên còn phải dịch làm sao để thể hiện rõ được thông tin của bài.
Ở Kỳ 18: Kỹ năng dịch tinh phần 3 đã đề cập đến cách kết hợp từ vựng và khái quát hóa, nhưng chúng ta cũng cần xác định rõ thông tin chứa đựng trong văn bản.
6. Làm rõ thông tin:
Khi dịch tiếng Nhật sang tiếng Việt, vì cách diễn đạt của mỗi ngôn ngữ khác nhau, nên đôi khi thông tin của văn bản dịch với bản gốc sẽ có sự chênh lệch. Trường hợp khác biệt này chúng ta hay gặp ở những tục ngữ và thành ngữ là chính.
Ví dụ 1:
宵越しの金は持たぬ
- Phân tích: khi dịch thô: “Không giữ được tiền qua đêm”. Tuy nhiên, câu dịch thô dù đúng từ, đúng ngữ pháp nhưng câu dịch khi đọc có cảm giác lủng cũng, ngập ngừng cho người đọc và không được hay.
- Trong ngữ cảnh đây là dịch tiếng Nhật sang tiếng Việt đang nói về đời sống sinh hoạt, câu tiếng gốc tiếng Nhật ý chỉ những người không giữ được tiền, vừa có tiền trong tay là sẽ tiêu nay, đến mức chỉ cần đến tối là tiền hết sạch.
→ Tiêu sạch tiền vừa kiếm được.
7. Nguyên tắc 5W1H
Ở Kỳ 1: Kỹ thuật phân tích câu phần 1, chúng ta đã tìm hiểu sơ qua nguyên tắc này. 5W1H là cụm từ viết tắt của những từ “What” (cái gì), “When” (khi nào), “Where” (ở đâu), “Why” (tại sao), “Who” (ai) và cuối cùng là “How” (như thế nào). Đây được coi là một kỹ thuật tư duy rất quan trọng khi bắt đầu vào giai đoạn dịch tinh.
Việc người viết áp dụng nguyên tắc này khi viết văn bản gốc cũng là cách để chúng ta đi tìm hiểu ngược lại về bản dịch. Nếu biết tận dụng thay thế 5W1H bằng một từ thích hợp tùy theo ngữ cảnh có thể giúp làm cho bản dịch mượt mà hơn.
a. What? (Cái gi?)
Vấn đề mà văn bản gốc đang muốn nói đến là g ì? Bao gồm những nội dung nào?, v.v…
b. Where? (Ở đâu?)
Vấn đề mà văn bản gốc đang nói đến nằm ở lĩnh vực nào? Xảy ra ở đâu? Dùng trong hoàn cảnh nào? Hay văn bản này khi dịch tiếng Nhật sang tiếng Việt sẽ được sử dụng ở đâu?, v.v…
c. When? (Khi nào?)
Văn bản này được viết vào thời điểm nào? Thời gian của các sự kiện trong văn bản dài hay ngắn? Đứt đoạn hay liền mạch? Có sự đan xen giữa các sự kiện không? Xảy ra trong bao lâu?, v.v…
d. Why? (Tại sao?)
Vậy tại sao người viết lại viết văn bản này? Tại sao người đọc phải đọc văn bản này? Tại sao người viết lại dùng cách nói này thay vì cách nói khác? Tại sao người đọc phải đọc và thực hiện theo các mục hay điều được viết trong văn bản này?, v.v…
e. Who? (Ai?)
Ai là người viết văn bản gốc? Đơn vị nào phát hành văn bản gốc đó? Đối tượng văn bản hướng đến là ai? Ai sẽ là người cần đọc văn bản này?, v.v…
f. How? (Như thế nào?)
Người đọc sau khi đọc văn bảng dịch tiếng Nhật sang tiếng Việt sẽ cần phải làm gì? Thực hiện như thế nào? Sẽ cần phải tiến hành bao nhiêu bước?, v.v…
Bạn cũng có thể tham khảo bảng sau khi áp dụng nguyên tắc 5W1H vào bản dịch của mình.
| Tiếng Việt | Tiếng Anh | Tiếng Nhật |
| Khi nào | when | 〜の時、いつ、〜の場合、〜ながら |
| Ở đâu | where | 〜の場所、どこに、〜の地点で、〜のところ |
| Ai | who | 誰が、〜の人物、適切な名詞に置き換え（例：担当者、対象者） |
| Cái gì | what | 何の〜、〜こと、〜のは、どれだけ、どんな、適切な名詞に置き換え（例：〜内容、〜という事実） |
| Tại sao | why | なぜ、どうして、〜の理由、だから |
| Bằng cách nào | how | どのように、どれほど、どんな、〜の仕方、〜方法、どれくらい、〜手段 |
Ví dụ:
現在の日本経済に関してあなたが話したことは、説得力がある。
→ Những gì bạn nói về nền kinh tế Nhật Bản hiện tại nghe thật hấp dẫn.
あなたが話したことở đây không phải là câu hỏi mà giống với một mệnh đề quan hệ, nên cần dùng từ thay thế để câu đọc suông và hay hơn.
Nguyên tắc 5W1H thực tế rất đơn giản nhưng hiệu quả nguyên tắc này mang lại thì rất lớn. Không chỉ có tác dụng giúp người viết trình bày vấn đề rõ ràng, dễ hiểu, v.v… mà còn giúp cho người dịch dễ dàng truy ngược lại văn bản gốc và hiểu hơn về bài dịch tiếng Nhật sang tiếng Việt, từ đó có cách chọn từ, sắp xếp câu, cách dịch sao cho phù hợp nhất.
Green Sun Linguist Team
(Còn tiếp)
